Küresel İklimde Soğuma Tehlikesi

Izlanda’nın Reykjanes Yarımadası’nda yer alan Fagradalsfjall Yanardağı çevresinde artan sismik aktiviteler, bilim dünyasını endişelendiriyor.

Uzmanlara göre, Fagradalsfjall’da beklenen volkanik patlamanın atmosfere saçacağı partiküller, küresel sıcaklıkları düşürebilir.

BİLİMSEL ARAŞTIRMALAR NE SÖYLÜYOR?

Izlanda, Kuzey Amerika ve Avrasya tektonik levhalarının ayrıldığı “Atlantik Ortası Sırtı” üzerinde konumlanmıştır. Bu jeolojik konum, ülkeyi depremler ve volkanik aktiviteler için hassas bir hale getirmiştir.

Izlanda’da yaklaşık 33 aktif volkanik sistem bulunmaktadır ve ortalama beş yılda bir bir patlama yaşanmaktadır. Reykjanes Yarımadası, 800 yıllık sessizliğini 2021’de bozmuş ve o zamandan beri beş volkanik patlama kaydetmiştir.

2,5 kilometrelik bir çatlak oluşturan patlama, bölgedeki jeotermal spa merkezi Mavi Lagün’ün kapanmasına yol açmıştır.

Oregon Üniversitesi’nden volkanolog Profesör Ilya Bindeman, bölgedeki volkanik aktivitelerin on yıllar hatta yüzyıllar sürebileceğini tahmin etmektedir. Bindeman, “Doğa her zaman düzenli değildir. Bu patlamaların ne kadar süreceği veya ne sıklıkla yaşanacağı tam olarak tahmin edilemez, ancak Izlanda’nın en yoğun nüfuslu bölgeleri ve altyapısı tehlike altındadır,” şeklinde konuşmuştur.

Bindeman’ın ekibi, Terra Nova dergisinde yayımlanan bir çalışmada, deprem ve jeokimyasal verilere dayanarak, bu uzun süreli volkanik dönemin Izlanda’nın geleceğini etkileyebileceğini belirtmiştir.

VOLKANİK PATLAMALAR VE KÜRESEL SOĞUMA

Volkanik patlamaların küresel iklim üzerindeki etkisi, tarihte birçok kez gözlemlenmiştir. 1815’te Endonezya’daki Tambora Yanardağı’nın patlaması, atmosfere yayılan sülfürik gaz bulutlarının güneş ışığını engellemesiyle “yazsız yıl” olarak bilinen bir dönemi başlatmıştır. Benzer şekilde, 1783’te Izlanda’daki Skaptar Yanardağı’nın patlaması, Avrupa’da kıtlığa yol açarak nüfusun beşte birinin kaybına neden olmuştur.

Cambridge Üniversitesi’nden Dr. Clive Oppenheimer, “Eldgjá patlaması gibi geçmiş olaylar, volkanik aktivitelerin iklim üzerindeki yıkıcı etkilerini gösteriyor. Fagradalsfjall’ın patlaması, eğer yeterince güçlü olursa, benzer bir soğuma etkisi yaratabilir” demiştir.

Izlanda’da Alınan ÖnlemlerIzlanda Meteoroloji Ofisi (IMO), Fagradalsfjall çevresindeki sismik aktivitelerin artmasıyla olağanüstü hal ilan etmiştir. Grindavík kasabasında yaşayan 4 bin kişi, olası bir patlama öncesi tahliye edilirken. Bölgedeki Svartsengi elektrik santrali tahliye edilirken, Mavi Lagün çevresine lav akışını durdurmak için bariyerler inşa edilmiştir. IMO, patlamanın 3 kilometrelik bir yarıktan lav püskürdüğü durumda, lavların 80 metre yüksekliğe ulaşabileceğini belirtmiştir.

UZMANLARDAN ÇARPICI UYARILAR

Bilim insanları, iklim değişikliğinin volkanik patlamaların sıklığını artırabileceğine dair hemfikirdir.

Reykjanes Yarımadası’ndaki son patlamalar, iklim değişikliğinin jeolojik süreçleri tetikleyebileceğini göstermiştir.

Londra Doğa Tarihi Müzesi’nden magmatik petrolog Chiara Petrone, “Her volkanın kendine özgü bir karakteri vardır. Fagradalsfjall’ın hızlı magma hareketleri, bu bölgedeki patlamaların öngörülemezliğini artırıyor” şeklinde konuşmuştur. Petrone, Borgarhraun Yanardağı’nda kaydedilen rekor hızdaki patlamayı inceleyen ekibin, magmanın 24 kilometrelik bir mesafeyi sadece 10 günde kat ettiğini belirtmiştir.

BELİRSİZLİK VE HAZIRLIK

Izlanda’daki volkanik patlama beklentisi, hem yerel hem de küresel ölçekte ciddi sonuçlar doğurabilir.

Bilim insanları, patlamanın şiddeti ve süresine bağlı olarak, dünya çapında sıcaklık düşüşleri, tarım kayıpları ve hava trafiğinde aksamalar yaşanabileceği konusunda uyarıda bulunmuştur.

Eyjafjallajökull patlaması, Avrupa’da 100 binden fazla uçuşun iptaline neden olmuştur. Uzmanlar, Izlanda’nın jeolojik hareketliliğinin, gezegenimizin dinamik doğasını anlamak için bir laboratuvar olduğunu vurgulamaktadır. Ancak bu doğa olayının, insanlık için hem hayranlık uyandırıcı hem de tehdit edici bir yönü bulunmaktadır.